Het elektrische stroomlijnmaterieel

materieel '35 - 2


Last edited May 8, 2004 door Gerard van de Weerd



CDk
bakcode:
303.001 t/m 303.004
baklengte: 21440 mm
BCk
bakcode:
302.001 t/m 302.004
baklengte: 21440 mm

Laat de trein rijden !


serie mCD 9701 -9704 en mBC 9501 - 9504
(serie ElD2    204 - 206, 208)
ontwerpsnelheid 150 km/h dienstsnelheid 125 km/h
lengte: 44,1 m gewicht: 76 ton
vermogen 4 x 165½ = 662 kW 8,7 kW/ton
zitplaatsen 2e klas: 18 zitplaatsen 3e klas: 96



Het grote enthousiasme vanwege de invoer van de Diesel-3 in 1934 en de comfortabele en snelle manier van reizen was voor de NS een teken dat ze een goede weg waren ingeslagen. Hierop voorbouwend besloot men om een elektrische variant van het dieselmateriaal in te voeren. Al in 1935 kwamen de elektrische stroomlijnstellen op de baan. Qua uiterlijk en qua interieur kwamen ze in grote mate overeen met die van de dieselvoorganger. Elk treinstel vormde een eenheid bestaande uit twee rijtuigen. Het middendraaistel was gecombineerd en hierop steunden beide bakken. De vier tractiemotoren waren geplaatst in de uiterste draaistellen. In het ontwerpplan ging men uit van een maximum snelheid van 150 km/h, maar in de praktijk werd 125 km/h aangehouden. Voor het remmen werd gebruik gemaakt van schijfremmen, waardoor een kortere remweg werd verkregen dan bij materieel '24.
Er werden drie verschillende rijtuigbakken gebouwd, namelijk

8 stuks mBC

rijtuig met tweede klasse en derde klasse indeling

4 stuks mCD

rijtuig met derde klasse en bagageafdeling

4 stuks mC

rijtuig met alleen derde klasse indeling

Vier stellen bestonden uit mBC + mCD en kregen als aanduiding ElD2 mee, de overige vier stelllen bestonden uit mBC + mC en hadden als aanduiding El2.

Ck
bakcode:
301.001 t/m 301.004
baklengte: 21440 mm
BCk
bakcode:
302.005 t/m 302.008
baklengte: 21440 mm

Trein rijden !


serie mC 9601 -9604 en mBC 9505 - 9508
(serie El2    201 - 203, 207)
ontwerpsnelheid 150 km/h dienstsnelheid 125 km/h
lengte: 44,1 m gewicht: 77,5 ton
vermogen 4 x 165½ = 662 kW 8,5 kW/ton
zitplaatsen 2e klas: 18 zitplaatsen 3e klas: 120



Rijtuigindeling

BCk

De BC-rijtuigen bestonden uit twee 2e klasse compartimenten (roken en niet-roken) met banken voorzien van donkergrijze trijp met een soort tijgerstreepdessin. De derde klasse bestond uit een grote ruimte voor 40 personen en deed dienst als niet-roken ruimte. Tussen de beide afdelingen bevonden zich twee toiletten. Als passagiersdeuren werden, net als bij de Blokkendozen, klapdeuren toegepast.

Ck

Deze derde klassebak bevatte twee grote compartimenten met elk 40 zitplaatsten. Als bekleding werd donkergroen linnendoek gebuikt.

CDk

Het CD-rijtuig tenslotte bevatte een grote afdeling waar wel 56 reizigers een zitplaatsje konden vinden. Door slechts vier klapdeurtjes kon men in- of uitstappen. De bagageruimte was geschikt voor een draagvermogen van 3000 kg. Ook was hier een plekje vrijgehouden voor poststukken en voor de dienstdoende conducteur. Aan de andere kant van deze ruimte bevonden zich twee vijzels, die hun nut bij ontsporingen konden hebben.


De ventilatie was minimaal uitgevoerd.
Bij alle passagiersdeuren waren lichtbakjes ingebouwd die de tekst "IN" of "UIT" konden weergeven. Het was de bedoeling om met deze bordjes de in- en uitstappende passagiersstroom te regelen. De verlichting bestond uit gloeilampen van 60W, gemiddeld een gloeilamp per vier passagiers.
Vanaf 1935 deden de treinstellen dienst op het geëlektrificeerde traject Rotterdam - Hoek van Holland, waardoor ze al snel de naam 'Hoek van Hollanders' meekregen. Als stamtrein fungeerde een ElD2, terwijl de EL2's als versterkingstreinstellen gedurende spitsuren werden gebruikt. Vanwege de slappe ondergrond diende men hier overigens gebruik te maken van afwijkende bovenleidingmasten. Speciaal hiervoor werden zogenaamde driescharnierportalen ontwikkeld.

De beide stroomafnemers waren gelijk, in de praktijk werd als hoofdstroomafnemer die op het BC-rijtuig gebruikt.

De treinen waren aan voor- en achterzijde voorzien van vijf front/sluitseinen. Bij de ontwerpfase ging men ervan uit dat deze elektrische treinen hetzelfde seinbeeld moesten hebben als de stoomlocomotieven, namelijk drie witte lampen waarbij het witte toplicht hoog in het midden kwam. De beide rode sluitseinen kwamen elk aan de 'buitenzijde'. Het middelste hoge licht werd bovendien voorzien van een verwisselbare gekleurde lens om eventueel verschillende seinbeelden te kunnen geven. Maar al bij de indienststelling had men dit principe verlaten. Bij latere revisies werd bij de meeste treinstellen het derde toplicht verwijderd en de buitenkant glad afgewerkt. De directe opvolgers van deze stroomlijntreinstellen zijn nooit met een dergelijk extra seinlicht uitgevoerd geweest.

Nummering

In het begin werden de stroomlijnstellen genummerd volgens het systeem, dat ook bij de blokkendozen in gebruik was, namelijk elk rijtuig zijn eigen nummer. Echter, het verband bij deze stroomlijnstellen is dusdanig, dat van elkaar loskoppelen alleen maar in een centrale werkplaats kon gebeuren. Anders gezegd, elk stroomlijnstel bestaat uit een vaste combinatie, die in principe moeilijk gewijzigd kan worden.
Vandaar dat in 1937 het nummerschema herzien werd en men nummering per treinstel invoerde.

El2 / ElD2 201 - 208      periode 1935 - 1940
treinstelnummer nummer 1935 nummer 1937 bakcode nummer 1935 nummer 1937 bakcode
treinstel 201 mBC 9501 BCk 201 302.001 mC 9601 Ck 201 301.001
treinstel 202 mBC 9502 BCk 202 302.002 mC 9602 Ck 202 301.002
treinstel 203 mBC 9503 BCk 203 302.003 mC 9603 Ck 203 301.003
treinstel 204 mBC 9504 BCk 204 302.004 mCD 9701 CDk 204 303.001
treinstel 205 mBC 9505 BCk 205 302.005 mCD 9702 CDk 205 303.002
treinstel 206 mBC 9506 BCk 206 302.006 mCD 9703 CDk 206 303.003
treinstel 207 mBC 9507 BCk 207 302.007 mC 9604 Ck 207 301.004
treinstel 208 mBC 9508 BCk 208 302.008 mCD 9704 CDk 208 303.004

Bij de invoering van dit nummerplan verdween de letter m van motorrijtuig en introduceerde men de k van koprijtuig. Derhalve de mBC werd nu BCk.


Oorlogslotgevallen

De meeste mat.'35-ers werden door de bezetter meegenomen naar het buitenland, maar na de oorlog zijn ze allemaal weer teruggekeerd. Maar helaas in een niet al te beste staat. In 1946 werden de beste bakken gecombineerd tot treinstellen. Als treinstelnummer werd aangehouden het nummer van de C-bak. Spoedig konden de 202 en de 206 (met andere bak) weer in dienst gesteld worden. Daarna volgden de 203, 204 en 205. In 1947 verscheen de 208 weer op de rails. De 201 was niet de moeite van het opknappen waard en was in 1948 voor sloop bestemd. Ook de 207 redde het niet en werd afgevoerd.

El2 / ElD2 201 - 208      periode 1940 - 1950
treinstelnummers code nummer code nummer Bijzonderheden wederopbouw                                vernummering in 1950
treinstel 201 301.001 Ck 201 302.001 BCk 201 Sloop 14-01-1948
treinstel 202 301.002 Ck 202 302.002 BCk 202 In dienst begin 1946 202
treinstel 203 301.003 Ck 203 302.003 BCk 203 In dienst eind 1946 - 1950 nieuw nr: 201 201
treinstel 204 303.001 CDk 204 302.006 BCk 206 In dienst medio 1946 204
treinstel 205 303.002 CDk 205 302.005 BCk 205 In dienst eind 1946 205
treinstel 206 303.003 CDk 206 302.007 BCk 207 In dienst begin 1946 206
treinstel 207 301.004 Ck 207 302.004 BCk 204 CK 207 sloop 22-08-1946 - BCk 204 bleef over, afvoer 29-07-1950
treinstel 208 303.004 CDk 208 302.008 BCk 208 In dienst medio 1947 - 1950 onder nummer 208 203


Vernummeringen

In 1950 werd de laatste nummerwijziging doorgevoerd. Om weer tot een gesloten nummerserie te komen werden de hoogste aanwezige nummers vernummerd in de laagste afwezige nummers.
Aldoende ontstonden de series El2 201-202 zonder bagageruimte en ElD2 203 - 206 met bagageruimte.

El2 / ElD2 201 - 208      periode 1950 - 1964
treinstelnummers code nummer code nummer afvoer bijzonderheden
treinstel 201 (ex-203) 301.003 Ck 203 302.003 BCk 203 28-12-1962
treinstel 202 301.002 Ck 202 302.002 BCk 202 16-5-1958 01-1959 gebruikt voor hersporingsoefeningen Utrecht
treinstel 203(ex-208) 303.004 CDk 208 302.008 BCk 208 31-7-1962
treinstel 204 303.001 CDk 204 302.006 BCk 206 23-9-1959 1961: in tv-film overwegbotsing, uitzending 20-10-61
treinstel 205 303.002 CDk 205 302.005 BCk 205 28-9-1962
treinstel 206 303.003 CDk 206 302.007 BCk 207 28-4-1964


Kleurstelling

In afwijking van de dieseldrieën waren de treinen donkergroen uitgevoerd met aluminiumkleurig dak en schortplaten. Langs de zijkanten twee rode biezen, die op de koppen verbreed waren.
Boven de bagagedeuren bij de CDk's was met witte letters op een donkere ondergrond aangegeven :

Na korte tijd verhuisde dit bord naar een lager gelegen plaats. Ook bij de mCD- en bij de mC-bakken was zo'n bestemmingsbord aangebracht. Bij de omnummering in 1937 verdwenen deze borden geruisloos.
Vanwege de naderende oorlogsdreigingen werden de daken vanaf 1939 donkergrijs uitgevoerd. Na de tweede oorlog kregen ze opnieuw de donkergroene kleur aangemeten met daarboven het donkergetinte dak. Tot het eind toe hebben zij in deze livrei rondgereden.
In 1956 werd ten gevolge van de klassenverandering de benaming ABk, BDk en Bk in plaats van de oude benaming BCk, CDk en Ck aangehouden. De klassenborden op de zijkanten werden dienovereenkomstig aangepast.



Kleuruitvoeringen van materieel '35


Donkergroen met gele klassebies : 1956 - 1960
(is niet bij alle stellen gebeurd!)


Donkergroen met nieuwe klasseborden : 1947 - 1956




Donkergroen met grijs dak : 1939 - 1947



Donkergroen met zilver dak : 1937 - 1939



Klasseborden tot 1947

Klasseborden van 1947 tot juni 1956

Klasseborden van 1956
tot aan de buitendienststelling

De geel gekleurde bies boven de eerste klas afdelingen werd bij sommige treinstellen ingevoerd in 1957.



Treinsamenstellingen

Deze treinstellen begonnen hun dienst op het baanvak Rotterdam Delftse Poort - Hoek van Holland en verdrongen daar het elektrische materieel van 1908/1914. Deze lijn kende veel stopplaatsen en was vanwege het veelvuldig aanzetten goed geschikt voor deze treinstellen. Daardoor konden ook krappe rijtijden aangehouden worden.
Na de oorlog werden zij gebruikt als versterkingsstellen voor  "De Oude Lijn". Maar vanaf 1949 zag men ze ook op de Hofpleinlijn (Rotterdam-Hofplein - Scheveningen) tot aan hun afvoer in 1964.

Rotterdam - Hoek van Holland

mat '35   ElD2

Rotterdam - Hoek van Holland spitsdienst

mat '35   ElD2 mat '35   El2

Meer  treinsamenstellingen   van het elektrische stroomlijn materieel '35 en materieel '37 vind u hier.



Een ElD2 met daarachter een El2 treinstel staat op het punt van vertrek. We kijken hier tegen de kop aan van treinstel CD9702, de CDk-bak van de latere ElD2 205. Een afdekkap voor de koppeling moet nog besteld worden. Het bestemmingsbord, welke eerst boven de bagegedeuren was aangebracht heeft al een nieuwe lagere plaats gekregen. Het dak is nog licht van kleur.
Rotterdam DP, juli 1936 (fotograaf onbekend, collectie Gerard van de Weerd)

Nogmaals treinstel 205 vele jaren later in een laat middagzonnetje, gezien vanaf de andere kant. Dit treinstel is met een ander tweewagenstel nog steeds op weg naar verre bestemmingen in het westen van Nederland.
Plaats en datum onbekend (fotograaf onbekend, collectie Gerard van de Weerd)

De nummering per rijtuigbak heeft men al losgelaten ten gunste van treinstelnummering. De smalle bestemmingsborden zijn vervangen door koersborden. Het dak is nu donker van kleur.
Utrecht CS, 8 april 1951 (fotograaf onbekend, collectie Gerard van de Weerd)


Maatvoering

mC


elek. motorrijtuig mat.'35
baklengte 21440 mm
bakcodenummer: 301



mBC


elek. motorrijtuig mat.'35
baklengte 21440 mm
bakcodenummer: 302



mCD


elek. motorrijtuig mat.'35
baklengte 21440 mm
bakcodenummer: 303


Behind Microsoft Trainsimulator

Voor modelbouwdoeleinden is hier wat tekenwerk geplaatst van deze eerste elektrische treinstellen, die een soort fotolook hebben meegekregen. In 2001 heb ik dit gemaakt voor John Tiggelman, die het heeft aangepast voor de Microsoft Train Simulator. Hij is de maker van de body voor deze trein, de getekende buitenkant wordt er als het ware een fraai gekleurde huid overheen gedrapeerd. Het klinkt redelijk simpel, maar het kost behoorlijk wat tekentijd. U kunt zo'n treinstel eventueel downloaden op de website van MSTS RAIL. Het staat onder de rubriek updownload en daarna oudhollands NS materieel. Registratie voor deze site is gratis.
U dient wel te beschikken over Microsoft Trainsimulator, anders valt van het complete treinstel niets te zien.

[Klik voor vergroting]   [Klik voor vergroting]   [Klik voor vergroting]
mat'35    BCk-rijtuig   mat'35    CDK-rijtuig   mat'35    Ck-rijtuig




   Rijtuigcodering:
El
elektrisch
A
eerste klasse
B
tweede klasse
C
derde klasse
D
bagage afdeling
k
koprijtuig (vanaf 1938)
m
motorrijtuig ( tot 1938)
BCk
koprijtuig met 2e en 3e klasse



Legenda:
Per 8 mei 2004 tabel-vernummeringen uitgebreid met gegevens van Hans de Vlaming.

mat '35-2  <->  mat '36-2  <->  mat '36-4  <->  mat '40-2  <->  mat '40-5  <->  mat '46-2  <->  mat '46-4  <->  mat '54-2  <->  mat '54-4  <->  mat '56-2  <->  Pec
Copyright 2024 door Gerard van de Weerd